معرفی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی (اصفهان)

تاریخچه تأسیس انجمن

انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی در سال 1350بوسیله بیست تن از استادان زبان و ادبیات فارسی کشور تأسیس گردید و طی شماره 1335مورخ 1351/07/22به ثبت رسید و در تاریخ هشتم آبان 1351در روزنامه رسمی کشور موجودیت آن اعلام گردید. اهداف این انجمن که ماده هفتم اساسنامه آن را تشکیل میدهد. عبارتست از: -1ایجاد و تحکیم روابط علمی و تحقیقاتی بین استادان زبان و ادبیات فارسی. -2کوشش در افزودن دانش و اطلاعات مدرسان زبان و ادبیات فارسی و آشنا ساختن آنان با تازهترین روشهای آموزشی. -3همکاری با موسسات و مقامات وزارت علوم و آموزش عالی برای تحقیق و ارزشیابی مستمر و تجدید نظر در برنامهها و کتب درسی به منظور بهبود وضع تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور. -4ایجاد روابط علمی با موسسات آموزش عالی دیگر کشورها و مجامع علمی بینلمللی با اطلاع وزارت علوم و آموزش عالی به منظور آگاهی بیشتر از پیشرفتهای حاصل شده در امر تعلیم و تحقیق زبان و ادبیات در کشورهای دیگر -5چاپ و نشر جزوهها و رسالهها و نیز انتشار نشریه منظم که حاوی آخرین اطلاعات درباره روشهای تدریس و تحولات علمی در رشته زبان و ادبیات فارسی باشد.

-6تشکیل مجالس سخنرانی و بحثهای علمی و آموزشی فصلی یا سالانه یا فوقالعاده

- 7قدردانی از استادان زبان و ادبیات فارسی که به پیشرفتهای علمی ارزندهای نائل گردیدهاند و نیز تقدیر از کسانی که خدمات شایستهای در راه توفیق انجمن انجام دادهاند. -8بزرگداشت دانشمندان و محققان مشهور جهان که به زبان و ادبیات فارسی خدمت کردهاند.

-9بررسی مسائلی که به پیشرفت رشته زبان و ادبیات فارسی کمک کند و پیشنهاد نتیجه بررسیها به وزارت علوم و آموزش عالی. -10اظهار نظر درباره مسائل علمی و آموزشی که از طرف وزارت علوم و آموزش عالی و سایر سازمانهای کشور به انجمن احاله میگردد و انتخاب و معرفی کارشناسانی در این مورد.

فعالیّتهایی که انجمن در طی شش سال انجام داد عبارت بود از:

الف : تشکیل مجالس علمی

انجمن درسالهای 1352و1353و1354و1355و 1356مجلس علمی سالانه خود را به مدّت سه روز متوالی از ساعت 9صبح تا 5 بعدازظهر تشکیل داده که در آن متجاوز از یکصد و پنجاه عضو داخلی و حداقل ده عضو از پنجاه عضو خارجی شرکت فعّال داشتهاند و گذشته از این عدّهای از دبیران زبان و ادبیات فارسی و سایر علاقهمندان هم در آن شرکت می کردهاند ولی حق رای دادن نداشتهاند. در این مجالس استادان و مشایخ فن با ایراد سخنرانی و بحث و گفت و شنود درباره مسائل و مشکلات زبان فارسی در داخل و خارج به حل دشواریها و وضع قوانین و ضوابط برای استواری امر تعلیم و تع ّلم زبان و ادبیات فارسی میپرداختهاند که همه آن سخنرانیها بوسیله انجمن چاپ میگردید و در اختیار اعضا و سایر علاقهمندان قرار میگرفت. انجمن در کنار مجلس علمی

هر ساله، نمایشگاهی از کتابهای جدید الانتشار در مورد زبان و ادب فارسی دایر میکرد تا آنکه اعضا و علاقهمندان در جریان تحقیقات تازه در آن زمینه قرار بگیرند. انجمن هزینه ایاب و ذهاب اعضای خارجی و هزینه پذیرایی صبحانه و نهار و عصرانه همه اعضا را در طی ایام مجلس علمی خود تکفل می کرد.

ب : نظارت بر برنامهها و کتابهای درسی و صلاحیت معلمان فارسی دبیرستانها و دانشگاهها

انجمن در همه قطعنامههای خود تأکید میکرد که برنامههای زبان و ادبیات فارسی دبیرستانها و مراکز آموزش عالی باید به تأیید انجمن برسد و در تدوین کتابهای درسی و انتخاب متون اعضای انجمن همکاری و اشراف داشته باشند و از همه مهمتر آنکه انجمن نظارت تام در احراز صلاحیت معلمان فارسی دبیرستانها و دانشگاهها داشت که غیر واجدین شرایط عهدهدار تدریس زبان و ادبیات فارسی نگردند و معرفی مدرّسان فارسی برای رشتههای مختلف علمی دانشگاهها فقط از طریق انجمن صورت میگرفت. این دنبالهگیری و نظارت در پی این هدف بود که در دبیرستانها و موسسات آموزش عالی به زبان و ادبیات فارسی به عنوان یک درس اصلی و اصیل نگریسته شود و بدان گونه نباشد که به نظر دانشجویان و دانشآموزان فارسی از دروس کماهمیت و درجه دو تلقی شود.

ج : اعزام استاد فارسی به دانشگاههای خارجی

انجمن، استادان واجد شرایط را به دانشگاههای خارجی برای تدریس معرفی میکرد و کیفیت مکاتبه و ارتباط به نحوی بود که در بیشتر موارد آن دانشگاهها هزینه سفر و حقوق استاد را میپرداختند و اعزام استاد با توجّه به سطح علمی آن دانشگاه و آمادگی آن استاد نسبت به تدریس ابعاد مختلف ایرانشناسی صورت میگرفت. از کسانی که از طرف انجمن و یا با تأیید انجمن در خارج از ایران به تدریس زبان و ادبیات فارسی پرداختند میتوان استادان زیر را نام برد:

-1دکتر سید علی موسوی بهبهانی، استاد دانشگاه تهران، دانشگاه اترفت هلند - 2دکتر مهدی محقق، استاد دانشگاه تهران، دانشگاه مک گیل کانادا -3دکتر علی رواقی ، استاد دانشگاه تهران ، دانشگاه مون پلیه فرانسه -4دکتر مرتضی صراف ، وزارت علوم ، دانشگاه داکا بنگلادش -5دکتر مهستی بحرینی ، وزارت علوم ، دانشگاه تونس -6دکتر حسن هنرمندی ، دانشگاه تهران ، دانشگاه الجزایر -7دکتر محمد اسلامی ، وزارت فرهنگ ، علیگر هند -8دکتر کیا هاشمی ، وزارت علوم ،دانشگاه مادرید اسپانیا -9دکتر علی فرزان ، وزارت فرهنگ ، دانشگاه استانبول ترکیه -10دکتر احمد مهدوی دامغانی ، دانشگاه تهران ، دانشگاه مادرید اسپانیا

د: ارتباط با استادان فارسی خارج از کشور

متجاوز از پنجاه تن از استادان فارسی و محققان ایرانشناس از کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، ترکیه، مصر، سوریه، لبنان، سودان، ژاپن، سویس، تانزانیا، اوگاندا، امریکا، لهستان، چکسلواکی، انگلستان، کانادا، نیجریه، یوگسلاوی، استرالیا، ایتالیا، فرانسه، عراق، شوروی، هلند به عضویت انجمن درآمدند و انجمن در خطوط تحقیقات آنان نظارت داشت و نیازهای علمی آنان را مرتفع میساخت و تبادل آراء و اندیشه و نیز کتاب و مواد علمی میان انجمن و آن استادان مستمراً برقرار بود. سوابق پژوهشهاو تحقیقات علمی اعضای خارجی در انجمن موجود بود و این موجب شده که کارهای تکراری در امر تحقیق و پژوهش انجام نگیرد و همچنین آنان بتوانند در تحقیقات خود از راهنمایی استادان ایرانی برخوردار شوند.

هـ : تجلیل از مقامات علم و بزرگان ادب

یکی از اهداف انجمن این بود که از استادان سالخورده و پیش کسوتان زبان و ادبیات فارسی تجلیل بعمل آورد که این هم قدردانی از کوشش و زحمات آن استادان باشد و هم موجب تشویق دانشآموزان و داشجویان گردد و در این انتخاب ملاک علم و تقوی و طول خدمت بوده است. این تجلیل بدان گونه صورت میگرفت که نخست مقالات در زمینه زبان و ادب و تاریخ و فلسفه از دانشمندان در یک مجموعه گرد آمده و چاپ میگردید و سپس مجلس بزرگداشتی در دانشگاه تشکیل میگردید که استادان مورد تجلیل قرار گیرد و همچنین همکاران او خاطرات دوران تدریس و تعلیم و تجربیّات خود را یاد میکردند و سپس آن مجموعه به محضر آن استاد تقدیم میگردید.

انجمن این تجلیل را درباره استادان زیر به مرحله عمل درآورد: -1مرحوم استاد جلال الدین همایی که مجموعه "همایینامه" از انتشارات انجمن به ایشان تقدیم گردید. -2مرحوم سیّد محمد تقی مدرّس رضوی که مجموعه "جشننامه" مدرّس رضوی از انتشارات انجمن به ایشان تقدیم گردید. -3استاد احمد آرام که مجموعه "آرامنامه" از انتشارات انجمن به ایشان تقدیم گردید. -4مرحوم استاد محمد تقی ادیب نیشابوری که عمر ایشان برای مجلس بزرگداشت وفا نکرد و مجموعه "یادنامه ادیب نیشابوری" هم بعد از توقف فعالیّتهای انجمن جزو انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل شعبه تهران چاپ گردید.

و : انتشارات انجمن

انجمن در طی مدّت کوتاه عمر خود توفیق یافت که ده جلد کتاب علمی به جهان علم تقدیم دارد. انجمن کوشش کرد که محتوای انتشارات خود را متنوع سازد یعنی هم متون مهم فارسی را منتشر کند و هم مجموعه مقالاتی که درباره زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایران است بر دانشمندان عرضه دارد و نشر این مجموعه موجب گردید که اعضای آموزشی زبان و ادبیات فارسی بتوانند آراء و اندیشههای علمی خود را در یک نشریه صنفی منتشر سازند. مجموعه انتشارات انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی که زیر نظر مستقیم جناب آقای دکتر مهدی محقق منتشر گردیده، عبارتست از: -1گزارش نخستین مجلس علمی انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، مشتمل بر سخنرانیهای ایراد شده، به کوشش دکتر مهدی محقق، چاپ شده )تهران .(1354 -2قرهالعین، مشتمل بر امثال قرآن و حدیث و اندرزهای فارسی و عربی و نوادر حکایات، به کوشش دکتر امین پاشا اجلالی با مقدمه دکتر مهدی محقق)تبریز .(1354

-3همایینامه، مشتمل بر شرح احوال و آثار مرحوم استاد جلالالدین همایی و بیست و پنج مقاله علمی و ادبی به زبانهای فارسی و عربی و انگلیسی و فرانسه تقدیم شده به ایشان، زیر نظر دکتر مهدی محقق، )تهران .(1355 -4جشننامه مدرس رضوی، مشتمل بر شرح احوال و آثار مرحوم استاد سیّد محمد تقی مدرس رضوی و سی مقاله علمی و ادبی تقدیم شده به ایشان، زیر نظر دکتر سیّد ضیاءالدین سجادی با همکاری دکتر اسماعیل حاکمی و محمد روشن)تهران .(1356 -5ظرائف و طرائف یا مضاف و منسوبهای شهرهای اسلامی و پیرامون، این فرهنگ که در نوع خود بی نظیر است، مشتمل است بر متجاوز از هشتصد واژه مضاف یا منسوب با ذکر شواهد از نظم و نثر و اطلاعات تاریخی و جغرافیایی شهرهای اسلامی، تألیف دکتر محمّد آبادی باویل با مقدّمه دکتر مهدی محقق،)تبریز(1357 -6حواشی دکتر محمّد معین بر دیوان خاقانی به پیوست سه مقاله درباره آن شاعر، به کوشش دکتر سیّد ضیاءالدّین سجادی،)تهران (1358

-7بوستان سعدی، بامقدّمه و توضیحات و شرح نسخه بدلها به کوشش دکتر غلامحسین یوسفی با مقدمه دکتر مهدی محقق،)تهران (1359 -8آرام نامه، مشتمل بر شرح احوال و آثار استاد احمد آرام و مقالات علمی و ادبی تقدیم شده به ایشان، زیر نظر دکتر مهدی محقق، )تهران(1361 -9ینبوع الاسرار فی نصائح الابرار، از کمال الدّین حسین خوارزمی، بامقدمه و حواشی و تعلیقات، به کوشش دکتر مهدی درخشان با مق ّدمه دکتر مهدی محقق، )تهران (1360 -10یادنامه ادیب نیشابوری، مشتمل بر شرح احوال و آثار مرحوم شیخ محمّد تقی ادیب نیشابوری معروف به ادیب ثانی و مقالات علمی و ادبی تقدیم شده به ایشان، زیر نظر دکتر مهدی محقق، )تهران(1365

هیأت مدیره انجمن انجمن بر طبق اساسنامه خود هر دو سال یک بار به انتخاب هیأت مدیره جدید میپرداخت وآخرین هیأت مدیره انجمن عبارت بودند از :

-1دکتر مهدی محقق )تهران(رئیس انجمن. -2دکتر ضیاءالدین سجادی )تهران(نائب رئیس انجمن. -3دکتر مهدی درخشان )تهران(خزانه دار انجمن. -4دکتر وحیدیان کامیار )اهواز(منشی. -5دکتر غلامرضا ستوده )تهران(دبیرانجمن. -6دکتر سیّد جعفر شهیدی )تهران(. -7دکتر ابوتراب رازانی )تهران(. -8دکتر احمد افشار شیرازی )تهران(. -9دکتر منوچهر مرتضوی )تبریز(. -10دکتر محمد علوم مقدم )مشهد(.

-11دکتر نورانی وصال )شیراز(. -12دکتر محمد جواد شریعت )اصفهان(.

آخرین مجلس علمی انجمن و خاتمه فعالیّت انجمن تصمیم گرفته بود که مجلس علمی سالیانه خود را دریکی از دانشگاههای مرکز تشکیل دهد لذا قرار بود ششمین مجلس علمی در بهمن ماه 1357در دانشگاه الزهراء فعلی تشکیل گردد که مصادف با انقلاب اسلامی گردید و در سال 1358مکاتبات انجمن با وزارت علوم و آموزش عالی در مورد برگزاری ششمین مجلس علمی و دعوت از استادان داخلی و خارجی و کمک به فعّالیتهای انتشاراتی بدون نتیجه ماند ازاین جهت ف ّعالیتهای انجمن عملاَ متوقف گردید. وزارت علوم و آموزش عالی طی نامه شماره 22/3857-8733مورخ 10/09/61خواست که انجمن نمایندهای جهت مذاکره درباره آینده انجمن به آن وزارت خانه اعزام دارد. هرچند در آن نامه عدم مراجعه نماینده نمایانگر انحلال انجمن تلقی شده بود مراجعه نماینده هم موجب به راه افتادن چرخ انجمن نگردید و انحلال انجمن هم بر طبق اساسنامه با رأی موافق دو سوّم مجمع عمومی امکان پذیر است. بنابراین انجمن منحل نگردیده بلکه به حال تعلیق و فعّالیت آن به حال توقّف درآمد.

تجدید حیات انجمن

پس از انقلاب اسلامی هر چند انجمن به جهت عدم امکانات مالی به حال تعلیق درآمد ولی از فعالیت باز نایستاد و در سال 1361 با تشکیل مجلس بزرگداشت برای احمد آرام و نشر کتاب آرام نامه و تقدیم به ایشان ادامه حیات خود را ابراز داشت. اداره کل همکاریهای علمی و بینالمللی وزارت علوم و آموزش عالی در پاسخ به درخواست انجمن تجدید حیات و فعالیت انجمن را موکول به نظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی کرد که در شرف تأسیس بود. سپس این امر به وسیله شورای گسترش زبان و ادب فارسی دنبال شد. شورا در شصت و یکمین جلسه خود مورخ 1378/7/12ضرورت تشکیل انجمن را تأکید و مقرر داشت که برای راهاندازی مقدمات آن دبیرخانه شورا به انجمن کمک کند، به موازات آن موضوع در جلسه مدیران گروههای علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی مورخ 1378/8/22و نیز در یکصد و هفتاد و هفتمین جلسه عمومی خود مورخ 1378/9/1ضرورت احیای انجمن را تصویب کرد و متعاقب آن انجمن در تاریخ آذر ماه 1378از وزارت علوم و آموزش عالی خواست تا نسبت به احیا و بازگشایی انجمن مساعدت کند. این درخواست در تاریخ 1383/8/30تأیید شد. بنابراین انجمن ترویج زبان و ادب فارسی که در ادامه انجمن استادان زبان و ادب فارسی فعالیتهای خود را ادامه میدهد همان اهدافی را دنبال میکند که پیش از این از سال 1350تاکنون انجام داده است.

تاریخ به روز رسانی:

1404/02/20

تعداد بازدید: