مدیر قطب علمی: دکتر اصغر منتظر القائم

- اعضای هسته قطب علمی:

مأموریت ویژه قطب علمی

تهیه الگوی شاخص­های حکومت شیعی با نقد و تحلیل حکومت صفویه

. چشم‌انداز قطب علمی

در تاریخ ایران اسلامی، دولت صفوی یکی از مهم‌تریندولت‌هایی است که اثرات مهم و دیرپای هویتی در ایران به‌جا گذاشته است. عملکرد این دولت به‌گونه‌ای بوده که ساختار سیاسی و بین‌المللی و نیز فرهنگی و تمدنی امروز ایران بر پایه آن استوار است. این دولت ضمن رسمیت بخشیدن به تشیع در ایران، موقعیت جدیدی را برای ایران در عرصه بین‌الملل تعریف نموده و اقدامات فراوانی در حوزه‌های علمی، هنری و صنایع انجام داد که به‌عنوان شاخص در معرفی فرهنگ و تمدن شیعی شناخته می‌شوند و بررسی و تحلیل زوایای مختلف این مسائل بسیار ضروری است.

در سال‌های گذشته درباره دولت صفوی و فرهنگ و تمدن آن‌ها تحقیقات گوناگون و متنوعی در ایران و دیگر کشورها انجام گرفته که به چاپ مقالات و کتاب‌های فراوانی منجر شده است. اما مجموعه این تحقیقات به دلیل دیدگاه‌های مغرضانه برخی نویسندگان و نیز ضعف روش و کمبود منابع موجب شده تا در این راه، فعالیت‌های تحقیقی به ‌صورت بنیادی، منسجم و هدفمند انجام نگیرد زیرا صفوی شناسی و فرهنگ و تمدن آن‌هابه‌عنوان دولت شیعی بسیار گسترده است و کمیت و کیفیت کارهای انجام شده نمی‌تواند حق مطلب در این حوزه را برآورده نماید. همچنین این تحقیقات از آفت نقص در روش و ضعف در هدف برخوردارند. بنابراین برای ساماندهی این تحقیقات لازم است ضمن شناسایی حوزه‌های تحقیق در قلمرو صفویان و فرهنگ و تمدن آن‌ها، رابطه آن‌ها با یکدیگر تبیین گردد. در چنین شرایطی، هم محققین با آگاهی، موضوع تحقیق را انتخاب می‌کنند و هم مجموعه‌ای از این تحقیقات، هدفمند و جهت‌دار انجام می‌گیرد که در راستای تبیین دقیق آموزه‌های فرهنگ و تمدنی دولت شیعی صفوی در قالب یک طرح کلی حاصل می‌آید.

انجام این فعالیت عظیم شایسته وجود یک مرکز پژوهشی است تا نه تنها برای محققین داخلی و پژوهشگران خارجی زمینه مناسب را فراهم آورد. گروه تاریخ دانشگاه اصفهان با داشتن پشتوانه علمی در این حوزه و داشتن امتیاز فعالیت در شهر اصفهان به‌عنوان پایتخت دولت صفوی و در اختیار داشتن بسیاری از آثار و ابنیه دوره صفوی تلاش می‌نماید تا با تدارک این مرکز پژوهشی در دانشگاه و شهر اصفهان به‌عنوان پایتخت فرهنگی ایران و با برنامه‌ریزی مدون و دقیق در حوزه‌های صفوی شناسی، پژوهش‌های منسجم و هدفمندی را انجام دهد.

«مطالعات فرهنگ و تمدن شیعه در دوره صفویه» نخستین قطب علمی تاریخ در کشور با هدف تبدیل کردن قطب اصفهان به‌عنوانمهم‌ترین مرجع صفویه شناسی در ایران در تاریخ 5/9/1390 شروع به کار کرد. هدف اصلی قطب، تحقیق در ابعاد مختلف دولت صفوی و فرهنگ و تمدن شیعی به منظور الگوی شاخص حکومت شیعی است. این برنامه به استناد به نیازمندی‌های فرهنگی علمی جامعه به‌منظور اعتلای موقعیت علمی کشور و رمزگشایی از آموزه‌های فرهنگی و تمدنی شیعی است که در زمان دولت صفویه به اوج خود رسیده است.

1-1. برنامه های قطب در راستای برنامه‌های سند چشم‌اندازبیست‌ساله

• تقویت وحدت و هویت ملی مبتنی بر اسلام و انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و آگاهی کافی درباره تاریخ ایران، فرهنگ، تمدن و هنر ایرانیاسلامی در عصر صفوی.

• اهتمام جدی به زبان فارسی.

• حفظ هویت اسلامی- ایرانی و حراست از میراث فرهنگی.

• تحکیم روابط با جهان اسلام و ارائه تصویر روشن از انقلاب اسلامی و تبیین دستاوردها و تجربیات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جمهوری اسلامی و معرفی فرهنگ غنی و هنر و تمدن ایرانی و مردم‌سالاری دینی.

اجرای برنامه‌هایپیش‌بینی‌شده در قطب علمی صفویه شناسی و تحقیق درفرهنگ و تمدن شیعی ضمن همسویی با اصول فرهنگی در سند چشم‌اندازبیست‌ساله، اقدام مؤثری در راستای تحول در علوم انسانی و نیز فعال شدن کرسی‌هاینظریه‌پردازیمی‌باشد.

هدف کلی قطب

هدف اصلی قطب، تحقیق در ابعاد مختلف دولت صفوی و فرهنگ و تمدن شیعی در عصر صفویبه منظور الگوی شاخص حکومت شیعی است. این برنامه به استناد به نیازمندی‌های فرهنگی علمی جامعه به منظور اعتلای موقعیت علمی کشور و رمزگشایی از آموزه‌های فرهنگی و تمدنی شیعی است که در زمان دولت صفویه به اوج خود رسیده است. این برنامه پاسخگوی بسیاری از شبهات و برطرف کننده بسیاری از راهبردهای نظام­سازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تمدن­سازی تمدن سازی صفویان در حوزه تمدن سازی در جمهوری اسلامی ایران است.

دستاوردهای پیش بینی شده در برنامه با توجه به اهداف ائین نامه‌ی قطب‌های علمی

فعالیت­های انجام شده در قطب علمی مطالعات فرهنگ و تمدن شیعه در دوره صفویه در راستای تحقق بخشیدن به قطب:

- ایجاد کتابخانه‌ی علمی مرتبط با صفویه به‌منظور ایجاد فضای علمی مناسب در قطب.

- ایجاد سایت پرتال الکترونیکی همراه با کتابخانه و بانک­های اطلاعات صفوی­شناسان.

- انتقال کتاب‌های مرتبط با موضوع قطب و پایان‌نامه‌ها به محل قطب علمی.

- ارتباط با مرکز اصفهان شناسی و دیگر مراکز مرتبط به موضوع قطب.

- ایجاد بانک سی دی از کتب اصلی و تحقیقی و مقالات صفوی.

- فعال کردن تفاهم‌نامه منعقده بین گروه تاریخ دانشگاه اصفهان با خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در دهلی‌نو در زمینه مطالعات صفوی شناسی

- برگزاری جلسات نقد و بررسی منابع تحقیقی موجود درباره دوره‌ی صفوی.

- اقدام به تهیه دانشنامه‌ی "رجال سیاسی دوره‌ی صفویه".

- اقدام به تهیه "گنجینه لغات از دوره مغول تا دوره صفویه”

- برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور صفوی شناسان به منظور بررسی و نقد منابع اولیه عصر صفوی.

- ارسال فرم هم‌اندیشی به دانشگاه‌های کل کشور و مؤسسات پژوهشی به منظور همکاری با قطب.

- اقدام به اخذ مجوز انتشار مجله دو فصلنامه علمی – پژوهشی «صفوی پژوهی»)(studiasafavicaبه زبان انگلیسی.

- ایجاد سرویس پیام ویژه اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای بهبود اطلاع‌رسانیدرباره‌یهمایش‌ها، کارگاه‌ها و نشست‌های علمی– تخصصی.

قطب علمی درراستای اجرای برنامه‌های خود؛ فعالیت­های زیر را در نظر دارد:

- دستیابی به آخرین یافته‌های علمی؛

- تولید مقاله‌های علمی در مجلات علمی –پژوهشی و انتشار آن‌ها؛

- پیگیری اخذ مجوز مجله علمی پژوهشی ؛

- تألیف کتب علمی؛

- تصحیح نسخه‌های خطی؛

- ارائه نظریه‌های علمی در کارگاه ها و نشست های آموزشی؛

- تهیه گزارش‌های علمی؛

- اجرای طرح‌های پژوهشی مانند تولید آرشیو الکترونیکی از مجموعه نسخ خطی پزشکی دردوره صفویه، بررسی جامعه‌شناختی سازمان‌دهی علم در اصفهان دوره صفویه و نقش آن در توسعه تشیع، واژه‌ها و اصطلاحات عصر صفوی، نقش علیرضا عباسی در تحولات خوشنویسی عصر صفوی

- ارتباط مؤثر و هدفمند با سازمان‌ها و مؤسسات اجتماعی و فرهنگی ملی و بین‌المللی از طریق:

الف) شرکت در کنفرانس‌ها، کارگاه‌های آموزشی و دوره‌های تخصصی با همکاری استادان و محققان برجسته داخلی و خارجی

ج) مشارکت در اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک با مراکز علمی داخل و خارج از کشور ؛

- جلب همکاری نخبگان ایرانی و غیر ایرانی مقیم داخل و خارج از کشور؛

هدفمند ساختن موضوع پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛

- تربیت دانشجویان و دانش‌پژوهان نخبه در دوره‌های دکتری .